Thái Bình là một tỉnh đồng bằng Bắc bộ, có diện tích tự nhiên 1.546,54 km2, dân số hiện nay có 1.942.000 người; mật độ dân số 1.139 người/km2. Dân số ở đô thị chiếm 19%, dân số khu vực nông thôn chiếm 81%; có 284 đơn vị cấp xã gồm 10 phường, 9 thị trấn và 265 xã (Số liệu đến 01/4/2019). Nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, vì vậy sự bứt phá trong hội nhập kinh tế và đổi mới phát triển là nỗi niềm trăn trở của các nhà lãnh đạo tỉnh từ trước đến nay.

Năm 2019 Chính phủ đã có Quyết định 841/QĐ-TTG phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch của tỉnh Thái Bình; Quyết định số 1486/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chung Khu kinh tế Thái Bình đến năm 2040, tầm nhìn 2050. Hai văn bản quan trọng này là cơ sở động lực cho Thái Bình bứt phá, đổi mới và phát triển. Qua nhiều giai đoạn điều chỉnh quy hoạch, xây dựng và phát triển; Thành phố Thái Bình đã hình thành rõ nét một đô thị trẻ, năng động đang chuyển mình trong xu thế mới hội nhập và phát triển theo hướng văn minh và hiện đại. Từ 10 phường và 9 xã, đến nay Thành phố đã mở rộng địa giới hành chính, sát nhập thêm 5 xã và thành lập thêm hai phường mới; quy hoạch hình thành nên các khu chức năng về y tế, giáo dục, thương mại dịch vụ, các khu đô thị và dân cư, các khu công nghiệp sản xuất và phụ trợ…. Nhiều công trình với kiến trúc mới hiện đại, văn minh đã được đầu tư xây dựng trên địa bàn thành phố. Nhiều cây cầu kiên cố và hiện đại được xây dựng vượt qua con sông Trà Lý mềm mại uốn cong mình bên Thành phố Thái Bình, nối liền các tuyến đường phố chính, trải dài và vươn xa hơn, nối liền các khu trọng điểm, các khu công nghiệp được đầu tư tốt về cơ sở hạ tầng kỹ thuật thu hút hàng nghìn lao động có thêm việc làm.

Về quy hoạch nông thôn, năm 2010 Thái Bình là tỉnh dẫn đầu cả nước về tiến trình lập quy hoạch xây dựng mô hình nông thôn mới. Đến cuối năm 2019 Thái Bình đã hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới trên phạm vi toàn tỉnh, là một trong 3 tỉnh, thành phố đầu tiên của cả nước có 100% số xã và tất cả các huyện , thành phố được công nhận đạt tiêu chí quốc gia. Thái Bình đặt mục tiêu phấn đấu giai đoạn 2021- 2025 có 15% số xã trong tỉnh đạt tiêu chí nông thôn mới nâng cao, 5% số xã trở lên đạt tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu…

Có được những kết quả và thành tựu về quy hoạch xây dựng và kiến trúc xây dựng trên đây là sự chỉ đạo giúp đỡ của Đảng và Nhà nước, quá trình chỉ đạo của Đảng bộ và chính quyền các cấp các ngành tỉnh Thái Bình qua nhiều thời kỳ, sự tin tưởng, ủng hộ vào cuộc của người dân và các doanh nghiệp trong tỉnh. Khi nền kinh tế phát triển thì kiến trúc cũng được phát triển đi lên và góp phần tích cực trong công cuộc xây dựng đổi mới, hội nhập và phát triển của tỉnh.

Trong công việc tư vấn thiết kế quy hoạch, các kiến trúc sư làm việc tại Viện Quy hoạch xây dựng, tại các công ty tư vấn trong những năm qua đã tham gia nghiên cứu thiết kế và trình duyệt 152 đồ án quy hoạch xây dựng các loại, với nhiều đồ án tiêu biểu như: đã thiết kế cho 6/7 đồ án vùng các huyện Quỳnh Phụ, Đông Hưng, Thái Thụy, Tiền Hải, Kiến Xương, Vũ Thư; quy hoạch các thị trấn Hưng Nhân, An Bài, Thanh Nê, Vũ Quý; Quy hoạch chi tiết các khu chức năng cho các phường, xã cho thành phố Thái Bình, quy hoạch chi tiết các điểm dân cư xã Phú Xuân Thành phố Thái Bình; Thiết kế quy hoạch các khu đô thị mới, quy hoạch nông thôn kiểu mẫu các xã An Bình huyện Kiến Xương, xã Minh Quang huyện Vũ Thư, xã Đông Sơn huyện Đông Hưng, và quy hoạch chung cho trên 70% các xã trên địa bàn tỉnh, các khu và các cụm công nghiệp ngã tư Gia Lễ, Cầu Nghìn, Cụm công nghiệp Golden v.v..

Trong công việc tư vấn thiết kế các công trình xây dựng, các kiến trúc sư đã chủ trì thiết kế hàng trăm công trình với nhiều thể loại; thiết kế các trụ sở cơ quan, đoàn thể cấp tỉnh, cấp huyện, các công trình văn phòng, công trình công cộng, nhà hàng, khách sạn, khu du lịch, các công trình nhà xưởng sản xuất công nghiệp như  thiết kế Trung tâm hội nghị huyện Kiến Xương, Trung tâm hội nghị huyện Đông Hưng, trường Trung cấp nghề - Sở Lao động thương binh xã hội, các trường THPT của các huyện thị, các bệnh viện như Bệnh viện đa khoa thành phố Thái Bình, Bệnh viện Nhi Thái Bình và các bệnh viện đa khoa của các huyện Vũ Thư, Tiền Hải, Thái Thuỵ, Đông Hưng, Hưng Hà, Quỳnh Phụ và nhiều công trình văn hóa như Đền thờ Liệt sỹ tỉnh Thái Bình và các huyện; các công trình trụ sở, trạm y tế và nhà văn hóa cấp xã, và đặc biệt khối lượng lớn nhà ở với nhiều thể loại (nhà ở chung cư, Biệt thự, nhà vườn, liên kế, nhà ở nông thôn…) đều có bàn tay tham gia của các KTS; góp phần định hướng xu hướng kiến trúc và thẩm mỹ cho xã hội và tạo ra diện mạo đô thị mới trên địa bàn tỉnh nhà.

Ngoài công việc chính là thiết kế sáng tác các công trình kiến trúc, một công việc luôn luôn gắn liền với nhiệm vụ chính trị của tỉnh nhà; đó là công tác tư vấn kiến trúc và phản biện xã hội về kiến trúc qua thời gian những năm gần đây: các kiến trúc sư quy hoạch tại Sở Xây dựng đã tham mưu, đề xuất UBND tỉnh Thái Bình trình duyệt Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đồ án Quy hoạch chung Khu Kinh tế Thái Bình năm 2019. Thẩm định nhiều nhiệm vụ và dự toán quy hoạch; đồ án quy hoạch; cấp giấy phép quy hoạch cho các công trình xây dựng hàng năm.

            Mỗi một kỳ Đại hội, Chi hội kiến trúc sư đều bầu ra một Hội đồng kiến trúc của Hội có 3 thành viên để tham gia công tác tư vấn và phản biện kiến trúc. Một số công việc tiêu biểu thời gian qua đã được thực hiện bởi các cuyên gia của chi hội kiến trúc sư:

          - Tham gia ý kiến tư vấn phản biện các đồ án quy hoạch:

Hội đồng nghệ thuật của chi hội đã tư vấn đóng góp ý kiến cho các đồ án quy hoạch vùng 6 huyện; quy hoạch chung đồ án Thành phố Thái Bình, quy hoạch tổng thể KT - XH các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh và các đồ án quy hoạch khu công nghiệp, khu đô thị mới như Khu đô thị mới Sài Đồng, khu dân cư mới xã Phú Xuân v.v…Hai năm gần đây, các kiến trúc sư của Hội đồng nghệ thuật chi hội đã tham gia ý kiến cùng Hội đồng của tỉnh thẩm định các đồ án quy hoạch lớn trong Khu kinh tế Thái Bình như đồ án quy hoạch khu CN- DV -ĐT Liên – Hà - Thái huyện Thái Thụy, đồ án quy hoạch khu CN- DV –ĐT Hải Long huyện Tiền Hải, đồ án quy hoạch khu bến cảng Ba Lạt xã Nam Phú huyện Tiền Hải, đồ án quy hoạch khu dịch vụ du lịch sinh thái và sân gôn Cồn Vành- Cồn Thủ huyện Tiền Hải và một số đồ án quy hoạch phân khu 1/2000 KCN trên hai huyện Tiền Hải và Thái Thụy.

          - Tham gia phản biện nhiều công trình kiến trúc quan trọng:

          Nhà trụ sở UBND tỉnh, Thành uỷ thành phố Thái Bình, Thi tuyển Trung tâm Hội nghị tỉnh, Sân vận động của tỉnh; Nhà bảo tàng của tỉnh, Nhà làm việc Thanh tra Nhà nước tỉnh, Trụ sở trung tâm kiểm soát bệnh tật của tỉnh, Trụ sở 5 tầng UBND huyện Thái Thụy, Trụ sở Công ty xổ số Thái Bình 7 tầng; Khách sạn Dầu khí Thái Bình 17 tầng,Trụ sở 8 tầng của Công ty viễn thông Thái Bình, Trụ sở Thai Binh Seed Công ty cổ phần giống cây trồng Thái Bình 15 tầng.

          Tham gia Hội đồng nghệ thuật của tỉnh tuyển chọn phương án tượng nhà bác học Lê Quý Đôn tại khu di tích xã Độc Lập huyện Hưng Hà.

* Đánh giá kết quả thực hiện việc tư vấn phản biện kiến trúc:

          Để tham gia ý kiến tư vấn và phản biện đóng góp cho các đồ án quy hoạch, kiến trúc theo yêu cầu của UBND tỉnh và các đơn vị trong tỉnh, chi hội kiến trúc đã tổ chức một số buổi tọa đàm, hội thảo phù hợp với từng chuyên đề lấy ý kiến chung của các thành viên; đưa ra những ý kiến đánh giá chuyên môn về sự phù hợp và chất lượng trong các đồ án quy hoạch, chất lượng về công năng sử dụng, về yếu tố thẩm mỹ trong sử dụng chất liệu xây dựng của nội thất- ngoại thất công trình, đánh giá về việc sử dụng năng lượng hiệu quả theo tiêu chí kiến trúc Xanh, kiến trúc bền vững đối với các đồ án quy hoạch và kiến trúc. Các kiến trúc sư tham gia thành viên trong các Hội đồng thi tuyển kiến trúc và Hội đồng thẩm định kiến trúc đã đóng góp các ý kiến chuyên môn có chất lượng, góp phần quan trọng trong và cần thiết phải bổ sung vào trong đồ án được Hội đồng ghi nhận như đồ án quy hoạch chung xây dựng Thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; hoặc trong việc lựa chọn ra phương án của đồ án thiết kế tốt, khả thi như lựa chọn phương án Nhà bảo tàng Thái Bình v.v…

Mặc dù các công việc tư vấn và phản biện kiến trúc của Hội kiến trúc sư Thái Bình tham gia các Hội đồng với góc độ kiêm nhiệm, theo yêu cầu nhiệm vụ chính trị của tỉnh và các chủ đầu tư. Nhưng với trách nhiệm của người kiến trúc sư trước sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế của tỉnh nhà; với khả năng chuyên môn và kinh nghiệm tích lũy học hỏi từ hoạt động nghề nghiệp nhiều năm; đã đóng góp các ý kiến đưa ra trong các Hội đồng chấm thi tuyển kiến trúc, thẩm định kiến trúc đều được Hội đồng ghi nhận và đánh giá tốt.

*Một số kiến nghị đề xuất:

Trong công tác tư vấn và phản biện kiến trúc cần sự nhìn nhận đánh giá đầy đủ của các nhà lãnh đạo, của các chủ đầu tư; tài liệu của Hội đồng thẩm định cần có thời gian vừa đủ để đọc và nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi có ý kiến phản biện. Trong thời gian tới, với những văn bản quy định của Luật xây dựng, Luật quy hoạch, Luật kiến trúc cùng các Nghị định của Chính phủ, các Thông tư của ngành xây dựng và các cơ quan hữu quan hy vọng sẽ giúp cho việc đánh giá nhìn nhận của các chủ đầu tư về công tác tư vấn và phản biện kiến trúc ngày càng trở nên cần thiết.

Để phát huy tốt khả năng họat động tư vấn và phản biện kiến trúc; các kiến trúc sư của Hội sẽ tích cực học hỏi thêm về nghiệp vụ chuyên môn, sẵn sàng tham gia đóng góp ý kiến cho các dự án, đồ án quy hoạch trọng điểm của tỉnh và của các chủ đầu tư yêu cầu trong quá trình xây dựng và phát triển kinh tế tỉnh Thái Bình trong thời gian tới.

KTS. Nguyễn Quang Huyến