Với mục tiêu xây dựng đồng bộ và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa, thể thao từ tỉnh đến cơ sở, ngày 14/7/2017, HĐND tỉnh thông qua Nghị quyết số 13/2017/NQ-HĐND quy hoạch hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở tỉnh Thái Bình đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Nhiều thuận lợi, khó khăn đã ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết, từ đó đòi hỏi sự quyết tâm và nỗ lực hơn nữa từ các cấp chính quyền, các ngành chức năng cũng như từ mỗi người dân trong công tác xã hội hóa nhằm tạo điều kiện được thụ hưởng văn hóa tương đồng tại mỗi địa phương.

Biểu diễn nghệ thuật truyền thống tại nhà thờ tổ chèo làng Khuốc, xã Phong Châu (Đông Hưng).

Thiết chế văn hóa, thể thao đang từng bước đồng hành và dần trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội. Người dân sẽ không thể thụ hưởng trọn vẹn các giá trị văn hóa nếu các thiết chế lạc hậu. Do đó, việc hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao đồng bộ, hiện đại là yêu cầu thiết thực trong giai đoạn hiện nay.

Chỉ đạo đồng bộ, sớm hoàn thành mục tiêu ở cơ sở

Ngay sau khi Nghị quyết số 13 được ban hành, ngành văn hóa, thể thao và du lịch xác định việc triển khai thực hiện Nghị quyết là nhiệm vụ trọng tâm, chiến lược, trên cơ sở đó tham mưu UBND tỉnh ban hành những văn bản chỉ đạo quan trọng, nổi bật là Quyết định số 1997/QĐ-UBND, ngày 25/7/2017 phê duyệt quy hoạch hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở tỉnh Thái Bình đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; Quyết định số 3075/QĐ-UBND, ngày 9/12/2021 phê duyệt đề án hỗ trợ và nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Thái Bình giai đoạn 2021 - 2025; các kế hoạch, chỉ thị, quyết định liên quan tới phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng, phân bổ kinh phí mua sắm trang thiết bị phục vụ cho hoạt động của nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh... Cùng với đó, các huyện, thành phố có nhiều chương trình, kế hoạch, đề án về quy hoạch hệ thống thiết chế trên địa bàn quản lý gắn với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.

Nhà văn hóa thôn Súy Hãng, xã Minh Lãng (Vũ Thư) được trang bị cơ sở vật chất đầy đủ, đáp ứng nhu cầu của người dân.

Một trong những mục tiêu Nghị quyết số 13 đề ra và đã được hoàn thành là “Cấp xã: 50% có trung tâm văn hóa thể thao và dành tối thiểu 30% thời gian sử dụng để tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí cho trẻ em”. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh, 260/260 xã, phường, thị trấn đã quy hoạch và xây dựng trung tâm văn hóa thể thao cấp xã; trong đó, 100% có nhà văn hóa, 98,4% có khu thể thao. Nhìn chung, cơ sở vật chất nhà văn hóa bảo đảm yêu cầu phục vụ các cuộc họp, hội nghị, hội diễn, hội thi văn hóa văn nghệ của các địa phương với hoạt động diễn ra thường xuyên, hiệu quả. Nhà văn hóa xã, phường, thị trấn có diện tích quy hoạch từ 500m² trở lên. Khu thể thao xã, phường, thị trấn từ 12.800m² trở lên, bao gồm sân vận động, sân tập thể thao, nhà tập luyện thi đấu thể thao và được trang bị một số dụng cụ thể thao phổ thông cần thiết. 

Bà Trần Thị Thanh Thủy, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện Đông Hưng cho biết: Nhờ khai thác, sử dụng tốt hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở nên đến nay toàn huyện đã có 400 câu lạc bộ (CLB) và đội văn nghệ, thể thao hoạt động sôi nổi, hiệu quả, thu hút 36% dân số tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao thường xuyên. Ngoài kinh phí nhà nước đầu tư cho văn hóa, thể thao cấp xã, các xã, thị trấn đã làm tốt công tác xã hội hóa để xây dựng công trình phụ trợ, mua sắm trang thiết bị âm thanh, bàn ghế, dụng cụ tập luyện thể thao... tại nhà văn hóa, khu thể thao thôn; thực hiện việc xã hội hóa để tổ chức các buổi giao lưu văn hóa văn nghệ, thi đấu thể thao tạo không khí vui tươi, phấn khởi trong nhân dân.

Nghị quyết số 13 còn đề ra chỉ tiêu: “Thôn, tổ dân phố: 50% có nhà văn hóa, khu thể thao và dành tối thiểu 50% thời gian sử dụng cho các hoạt động vui chơi giải trí cho trẻ em”. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh 100% thôn, tổ dân phố có nơi sinh hoạt văn hóa, vui chơi, luyện tập thể dục thể thao; trong đó, 88,8% thôn, tổ dân phố có nhà văn hóa độc lập, số còn lại sử dụng đình làng hoặc nhà văn hóa xã. Ngoài ra, toàn tỉnh có 84,8% thôn, tổ dân phố có khu thể thao độc lập.

Phát huy hiệu quả thiết chế văn hóa, thể thao

Hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao thôn, tổ dân phố đã phát huy hiệu quả công năng sử dụng, từ đó trên địa bàn tỉnh hiện nay khoảng 3.000 CLB văn hóa văn nghệ đang được duy trì tại khắp các địa phương. Nếu như năm 2017 toàn tỉnh có 31,4% số người tập luyện thể thao thường xuyên, 21,5% số gia đình thể thao thì đến năm 2022 con số này lần lượt là 35,8% và 25,8%. Hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao tại cơ sở thôn, tổ dân phố từng bước được hoàn thiện đã tạo điều kiện thuận lợi để mỗi người dân tích cực tham gia rèn luyện, nâng cao sức khỏe.

Nhà văn hóa thôn Mỹ Giá là thiết chế văn hóa mới được hoàn thiện trên địa bàn xã Quỳnh Hưng (Quỳnh Phụ).

Là một trong những địa phương quan tâm phát triển hệ thống nhà văn hóa thôn, tổ dân phố, cuối năm 2020 huyện Thái Thụy chọn thôn Bích Du, xã Thái Thượng để xây dựng thí điểm mô hình nhà văn hóa khu dân cư kiểu mẫu, có ban chỉ đạo mô hình, ban chủ nhiệm các CLB văn hóa, thể thao. Sau khi đi vào hoạt động, thấy rõ hiệu quả của mô hình, Phòng Văn hóa Thông tin huyện đã tham mưu Ban Thường vụ Huyện ủy ban hành Nghị quyết số 02-NQ/HU, ngày 4/11/2020 về lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng nhà văn hóa thôn, tổ dân phố kiểu mẫu. Năm 2021, tất cả các xã, thị trấn trên địa bàn huyện đều tiến hành rà soát và xây dựng nhà văn hóa kiểu mẫu. Cuối năm 2021, trên địa bàn huyện hoàn thành 36 nhà văn hóa thôn, tổ dân phố kiểu mẫu của 36 xã, thị trấn. Qua các năm, HĐND huyện Thái Thụy đã ban hành 2 nghị quyết về cơ chế hỗ trợ xây dựng nhà văn hóa thôn, tổ dân phố kiểu mẫu. Đến nay, trên địa bàn huyện đã có 99 thôn, tổ dân phố có nhà văn hóa khu dân cư kiểu mẫu, qua đó góp phần thiết thực nâng cao đời sống tinh thần cho người dân. 

Ông Trần Ngọc Lâm, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện Thái Thụy cho biết: Mặt được và rõ nét nhất là sự chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, đặc biệt là sự tham gia tích cực của các chi ủy, chi bộ, ban công tác mặt trận các thôn đã vận động, tuyên truyền và huy động được nguồn xã hội hóa góp phần xây dựng nhà văn hóa kiểu mẫu, trung bình hỗ trợ từ 100 - 200 triệu đồng để tu sửa, mua sắm các trang thiết bị, dụng cụ thể dục thể thao. Từ hoạt động hiệu quả này, các nhà văn hóa khu dân cư kiểu mẫu khi được hoàn thành đã hoạt động thường xuyên hơn, hiệu quả đạt được cao hơn và thu hút đông hơn người dân đến sinh hoạt so với trước.

Nhìn chung, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao các cấp hầu hết được xây dựng đáp ứng tiêu chí được đề ra như ở vị trí trung tâm, thuận lợi cho sinh hoạt của người dân; có kiến trúc hiện đại, bền vững; quy mô xây dựng, cải tạo tương xứng với sự phát triển kinh tế - xã hội. Hầu hết các thiết chế văn hóa, thể thao có trang thiết bị phù hợp, đáp ứng được yêu cầu hoạt động, phục vụ hiệu quả nhiệm vụ chính trị, chuyên môn và nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tập luyện thể thao của nhân dân. Các huyện, thành phố cơ bản đã quan tâm đầu tư kinh phí và huy động nguồn lực xã hội hóa để xây dựng, nâng cấp, hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao các cấp. Từ năm 2017 - 2022, trên địa bàn huyện Đông Hưng đã có 75 nhà văn hóa được xây mới, 96 nhà văn hóa và 54 sân thể thao được sửa chữa, nâng cấp. Tại huyện Tiền Hải có 75 nhà văn hóa được xây mới, 27 nhà văn hóa được cải tạo, nâng cấp. Tại thành phố Thái Bình đã xây mới 5 nhà văn hóa, đang triển khai xây mới 3 nhà văn hóa và tu sửa, nâng cấp 11 nhà văn hóa...

CLB chèo xã Vũ Bình tập luyện các tiết mục văn nghệ tại nhà văn hóa xã. 

Những kết quả đạt được trong hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở đã cho thấy sự vào cuộc tích cực của các cấp chính quyền, các ngành chức năng cũng như sự đồng tình ủng hộ từ mỗi người dân, qua đó từng bước nâng cao chất lượng hoạt động của các thiết chế gắn với nhu cầu của nhân dân. Giai đoạn 2021 - 2025, dự kiến có 448 thôn, tổ dân phố được UBND tỉnh hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố với tổng kinh phí khoảng 40 tỷ đồng. Đây sẽ là tiền đề tạo sức bật trong xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, từng bước nâng cao mức hưởng thụ và sáng tạo văn hóa trong nhân dân.

(còn nữa)

Tú Anh

Tú Anh